กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) พระองค์เดียวแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

นอกจากพระราชอิสริยยศ กรมพระราชวังบวรสถานมงคล หรือ “วังหน้า” ซึ่งเป็นตำแหน่งพระมหาอุปราช มีอำนาจรองลงมาจากพระเจ้าแผ่นดิน ในสมัยรัตนโกสินทร์มี ๖ พระองค์ ตามที่ได้นำเสนอไปแล้วนั้น ยังมีพระอิสริยยศสำคัญอีกตำแหน่งหนึ่งคือ กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข หรือ “วังหลัง” ซึ่งมีมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีเช่นเดียวกัน แต่ตำแหน่งวังหลังในสมัยรัตนโกสินทร์มีเพียงพระองค์เดียวเท่านั้น คือ สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ พระโอรสในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี เป็นกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข เมื่อ พ.ศ.๒๓๒๙ หลังจากทำความดีความชอบรบในสงครามเก้าทัพ

ที่ตั้งของพระราชวังบวรสถานพิมุข หรือ วังหลัง ตั้งอยู่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงข้ามพระราชวังหลวง อันเป็นบริเวณนิเวศน์สถานเดิมของ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ตั้งโรงพยาบาลศิริราช และสถานีรถไฟธนบุรี

สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ทิวงคตเมื่อวันที่ ๒๐ ธันวาคม พ.ศ.๒๓๔๙ พระชนมายุ ๖๑ พรรษา ทรงเป็นวังหลังพระองค์แรก และพระองค์เดียวในสมัยรัตนโกสินทร์ ติดตามรายละเอียดได้ใน “เล่าเรื่องไทย ๆ กับ สายสวรรค์ ขยันยิ่ง” ตอน กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) พระองค์เดียวแห่งกรุงรัตนโกสินทร์“ ค่ะ